روش های درمانی که در این زمینه استفاده می شود بنا به شدت مشکل کودک، از درمان های ساده تا جراحی می باشد.
معمولا درمان های اولیه به دلیل اینکه کودک در حال رشد است، به تنهایی جواب نمی دهند و باید با روش های درمانی دیگر ترکیب شوند.
اصلاح دائمی ناهنجاری های پا و انجام تمرینات اصلاحی، می تواند شرایط کودک را بهبود بخشد و او را از خطراتی مانند در رفتگی استخوان نجات دهد.
مشکلات شایع در پای کودکان عبارتند از:
صافی کف پا
اکثر بچه‌ها موقع به دنیا آمدن، کف پایشان صاف است و کم‌کم کف پایشان قوس پیدا می‌کند. اما در بعضی از بچه‌ها این قوس هیچ وقت ایجاد نمی‌شود.
اولین نکته در صافی کف پای کودک، ضعیف بودن مچ پا است. در این وضعیت، مچ پا به‌دلیل طرز قرارگرفتن کف پا، به سمت داخل متمایل است.
کف پای صاف معمولا نشانه مشکل یا نقص خاصی نیست و پزشک فقط در مواردی که این مشکل باعث درد شود، به درمان آن می‌پردازند.
همچنین پوشیدن برخی کفش ها مثل کفش های پاشنه بلند، برای این افراد مضر است.
والدینی که فرزندشان کف پای صاف دارد، معمولا بیان می‌کنند که فرزندشان زمخت‌تر از بقیه بچه‌ها راه می‌رود. اما پزشکان می‌گویند هیچ نگرانی متوجه کف پای صاف نیست و نباید مانع ورزش کردن شود.
گاهی اوقات پزشک از کفی‌های مخصوص کفش برای کاهش درد پا در این افراد استفاده می‌کند.
پا چنبری (Club foot)
این اختلال پا در نوزادان و کودکان شایع است. در این اختلال، مچ پا به سمت داخل خم می شود. این بیماری می تواند موقع تولد نوزاد وجود داشته باشد و یا در هنگام رشد کودک بروز کند.
پزشکان معتقدند که مشکل پا چنبری یا پا چماقی می تواند نشانه ای از بیماری های مادرزادی باشد، مانند بیماری اسپینا بیفیدا و سندروم لارسن.
معمولا روش های غیر جراحی برای درمان این مشکل به کار می رود، مثل استفاده از آتل و قالب و نیز کشش پا در امتداد آن تا به رشد صحیح پا کمک کند و پای کودک از حالت خمیدگی درآید.
پای کالکانئووالگوس (Calcaneovalgus Foot)
این بیماری در اثر قرارگرفتن نادرست استخوان ها در پا ایجاد می شود و به راحتی توسط اطرافیان تشخیص داده می شود، زیرا پا شکل غیر طبیعی دارد. این بیماری می تواند ارثی باشد.
خوشبختانه مشاهده شده که استخوان های کودک در این بیماری انعطاف پذیر می باشند و پزشک معالج می تواند با استفاده از روش های درمانی مانند قرار دادن آتل و قالب های مخصوص، شکل استخوان های پای کودک را تصحیح کند و آنها را طبق الگوی طبیعی تنظیم کند.
عمودی بودن استخوان تالوس (Vertical Talus)
این بیماری هم مانند مشکل قبلی، شامل قرارگیری ناصحیح استخوان ها در پاها می باشد. تنها تفاوت این مشکل با بیماری قبلی در روش درمانی آن می باشد.
در مشکل تالوس عمودی، استخوان ها به صورت عمده جابجا شده اند و به دلیل عدم انعطاف پذیری و سختی که در استخوان ها مشاهده می شود، معمولا روش جراحی، روشی مناسب و شایع برای درمان می باشد.
آنته ورژن ران(Femoral Anteversion)
کودکانی که این مشکل را دارند، اغلب با شست پای خود که به سمت داخل خم شده است، راه می روند.
این مشکل هیچ گونه درد و ناراحتی برای کودک ایجاد نمی کند و به مرور زمان و با رشد کودک، بهبود پیدا می کند.
عمل جراحی فقط زمانی توصیه می شود که این مشکل بسیار شدید بوده و راه رفتن کودک را تا حد زیادی دچار اختلال کند.
پزشکان معمولا از سن 8 سالگی به بعد این عمل جراحی را برای کودک انجام می دهند و قبل از این سن را توصیه نمی کنند، زیرا ممکن است انگشتان پای کودک باز هم تغییر شکل بدهد.
متاتارسوس اداکتوس (Metatarsus Adductus)
در این مشکل، پای کودک دارای قوس زیاد و غیر طبیعی می باشد و انگشت شست پای کودک نیز بزرگ می باشد، طوری که هماهنگی بین اندازه شست پا و انگشتان دیگر وجود ندارد.
این مشکل معمولا تا سن دو سالگی کودک بهبود پیدا می کند.
اگر احیانا در مواردی کودک بهبود پیدا نکرد، روش های درمانی مانند استفاده از قالب و آتل برای او تجویز می شود. و در مواردی کاردرمانی برای راه رفتن کودک پیشنهاد می شود
حتی ممکن است در موارد شدید، امکان بهبودی با استفاده از قالب و اتل وجود نداشته باشد و عمل جراحی در دستور کار پزشک قرار گیرد.
علل بروز مشکلات پا
بسیاری از ناهنجاری های پا در هنگام تولد نوزاد، زمینه ژنتیکی ندارند، بلکه به دلیل فشارهای موجود در رحم، شکل پا از حالت طبیعی خارج می شود.
لذا شکل پا به مرور زمان به حالت طبیعی خود باز می گردد و یا ممکن است به درمان های پزشکی از جمله آتل و قالب نیاز پیدا کند.
درمان مشکلات پا
مشکلات پا و تاخیر در راه رفتن می تواند با روش های ساده ای مانند بستن اتل و قالب درمان شودو یا گاه با کاردرمانی برای راه رفتن کودک درمان شود. استفاده از کفش های مخصوص جهت اصلاح ناهنجاری های پا نیز در برخی موارد تجویز می شود.
ممکن است تمرینات ورزشی و کاردمانی و کششی مخصوصی هم از طرف پزشک تجویز و توسط فیزیوتراپ و کاردرمانگر انجام گیرد. کاردرمانی برا راه رفتن کودک امری تخصصی است که نیاز به کاردرمانگر با سابقه و آگاه دارد
پیشرفته ترین و آخرین روش درمانی برای مشکلات شایع پا، استفاده از روش جراحی می باشد.
پس از آنکه پزشک شدت ناهنجاری کودک را مشخص کرد و پاسخ مناسبی از روش های درمانی و اللخصوص کاردرمانی برای راه رفتن کودک و سایر موارد ذکر شده در بالا نگرفت، جراحی را پیشنهاد می کند. جراحی توسط متخصص ارتوپد اطفال انجام می گیرد .