نوشته شده توسط مهدی جهانی
مهدی جهانی مسئول فنی بخش دو کلینیک توانبخشی توانش
توانمند سازی عصبی
"نوروپلاستی سیتی و رابطه آن با هوش
مغز، کنترل تمام قسمت‌های بدن و عملکرد کلی ما را در دست دارد. مغز از طریق مسیرهای عصبی به قسمت‌های مختلف بدن پیام می‌فرستد و از محیط و از بدن پیام می‌گیرد. قسمت‌های مختلف مغز نیز از طریق این مسیرهای عصبی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
نوروپلاستي سيتي خاصیتی از مغز است که مرتبط با تغييرات ساختاري و عملکردي در مغز می باشد که از طريق آموزش و تجربه ايجاد مي‌شود. در زمان تولد هر سلول عصبي 7500 ارتباط سيناپسي برقرار مي‌کند. و اين ارتباطات بعد از 2 سالگي تا بزرگسالي دو برابر مي‌شود.
طبق قانون هب سلولي‌هايي که با هم فعال مي‌شود ، مسير قوي‌تري را ايجاد مي‌کند و هر چه قدر بيشتر تکرار شوند ارتباطات پايدارتري تشکيل مي‌دهند. هر چه قدرت تحريکات اوليه از لحاظ حسي غني‌تر باشد و تجارب متنوع‌تر باشند، روند پلاستي ستي مغزی بيشتر صورت مي‌گيرد و اين روند اگر تکرار شود حتي مي‌تواند ساختار شيميايي ژن را تغيير دهد و در قالب تجارب اجتماعي با سطح بالاتر و از طريق بروز ژن خود را نشان دهد.
پلاستي سيتي و دوران‌هاي بحراني:
در زمان تولد ، مغز بسيار نابالغ است. در طول عمر تغييرات سيستم عصبي وابستگي بالايي با تجارب دارد. پلاستي سيتي در مغز فرد در دوره‌هاي خاصي بيشترين اهميت را دارد و اين دوران‌ها هستند که بيشترين تاثير را بر رشد و يادگيري دارند و اگر ارگانيسم در دوران بحراني نوروپلاستي سيتي در معرض تجارب مناسب محيطي قرار نگيرد مغز ممکن است هرگز توانايي تغييرات بزرگ را کسب نکند.
· دوره بحراني براي رشد بينايي و شنوايي حداکثر تا 7 سال اول زندگي فرد می باشد.
دوران بحراني براي اکتساب زبان طبيعي 6 سال اول زندگي است، و توانايي دروني جهت کسب زبان تدريجاً تا 12 سالگي کاهش پيدا مي‌کند.
در افراد بزرگسال، پايان دوران بحراني به معناي فقدان کامل تجارب تغيير دهنده پلاستي سيتي در مغز نيست. اين بدين معناست که روند نوروپلاستي سيتي جهت تغييرات سيناپتيک بيشتر محدود مي‌شود و شايد سخت‌تر اتفاق مي‌افتد.
نوروپلاستي سيتي در چند سال اول زندگي در بيشترين حد خود قرار دارد اما در طول زندگي نيز به ميزان کمتري صورت مي‌پذيرد. به طور خلاصه، نوروپلاستي سيتي راجع به گستره‌ي وسيعي از پاسخ‌هاي عصبي است که از مکانيسم‌هاي سلولي و مولکولي جهت تشکيل سيناپس‌ها براي سازماندهي مجدد شبکه‌هاي عصبي يا يادگيري، حافظه و رفتار استفاده مي‌کند.
با توجه به اینکه رشد سیستم عصبی و مغز باعث رفتارهای تطابقی و هوش بالاتری در افراد می شود، با تحریکات مناسب و فعالیت های انتخاب شده می توان با تقویت توان سیستم عصبی و مغز کارایی بهتری را از افراد انتظار داشت .
از آنجاییکه مغز دارای خاصیتی به نام نوروپلاستی سیتی است بدین معنی که وقتی در معرض محرکات محیطی مناسب قرار می گیرد دو سلول عصبی با یکدیگر ارتباط قوی تری برقرار می کنند و توان آنها در آن منطقه بیشتر میشود. (شکل سیناپس)
ترکیب دیدگاه های کاردرمانی و نوروساینس(علوم اعصاب) وتلفیق این دو رویکرد و استفاده از فعالیت های مختلف می تواند اهداف زیر را به همراه داشته باشد:
بهبود مهارت های یادگیری و افزایش توان کودکان در مدرسه
تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت
بهبود توجه و تمرکز
تقویت مهارت های ارتباطی و دوست یابی
بهبود رفتارهای انطباقی در محیط