مرتضی سعیدی مقدم کاردرمان درکی حرکتی کلینیک توانبخشی توانش
DCD ( اختلال هماهنگی رشدی ) چیست؟
زمانی که یک فرد از نظر رشد مهارت های حرکتی و هماهنگی سیستم حرکتی دچار تاخیر و مشکلات پس از آن باشد، در این صورت مبتلا به DCD است و در اجرای فعالیت های روزمره و مهارت های تحصیلی دچار مشکل می شود.
درمان DCD به منظور درمان تخصصی کودکان مبتلا به DCD و کودکانی که علاوه بر اختلال یادگیری یا نقص توجه و پیش فعالی علائمی از اختلال DCD را نشان می دهند ، ارائه می شود.
درمانگر در هر جلسه درمان طبق سطح عملکرد کودک و کمبود های موجود در وی فعالیت های طبقه بندی شده و هدفمندی را انجام می دهد و در پایان هر جلسه تمریناتی را به صورت مکتوب جهت انجام در منزل به والدین و کودک ارائه و توضیح می دهد. این تمرینات کاربردی در جهت تسهیل هرچه بیشتر یکپارچگی سیستم عصبی به صورت تکنولوژیک انجام می شوند.
کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی(DCD) : در محیط خانه و مدرسه
در طیف متنوع کودکان مبتلا به DCD ، تعدادی از آن ها فقط مشکلات مربوط به هماهنگی حرکتی را نشان می دهند در حالی که بعضی از آنها علاوه بر مشکلات ناهماهنگی سیستم حرکتی ، ضعف هایی را در زمینه یادگیری ، گفتاری و توجه تمرکز نشان می دهند . مداخلات درمانی برای این کودکان با توجه به تفاوت های عملکردی آن ها ، کاملا متنوع و تغییر پذیر می باشد بنابراین یک تکنیک خاص یا یک برنامه ی درمانی ممکن است برای یک کودک بیشتر از سایر کودکان تاثیر گذار باشد .
اختلال هماهنگی رشدی (Developmental coordination disorder) چیست؟
زمانی که کودک از نظر رشد مهارت های حرکت و هماهنگی سیستم حرکتی دچار تاخیر و مشکلات پس از آن باشد ، در این صورت می گوییم کودک مبتلا به DCD است و در اجرای کارهای روزانه اش دچار مشکل می شود. تشخیص توسط پزشک متخصص صورت می گیرد و در بخش کاردرمانی آزمون هایBOT ، TVPS و VSX .از کودک گرفته می شود.
اعتقاد بر این است که 6-5 درصد کودکان سنین مدرسه مبتلا به DCD هستند. در تعدادی از این کودکان تنها اختلال DCD مشخص و بارز است اما در کودکان دیگر ممکن است علاوه بر DCD ، اختلال یادگیری مشکلات زبان و گفتار و اختلال کمبود توجه وجود داشته باشد.
مشکلات هماهنگی حرکتی چگونه ایجاد می شوند ؟
در واقع جواب ساده و مشخصی برای این سوال وجود ندارد از این جهت که مشکلات هماهنگی حرکتی از دلایل بسیاری ناشی می شوند. مسائل و مشکلات می توانند طی مراحل مختلفی بروز کنند؛ در طول زمانی که فرد اطلاعات ورودی به سیستم عصبی را پردازش می کند و از آن ها به منظور اجرای حرکات مهارتی استفاده می کند ، یک فرد به طور پیوسته در حال دریافت اطلاعات از محیط اطراف توسط حواس مختلف است .
پردازش 1 = به عنوان اولین احتمال : در این مرحله ممکن است کودک در تفسیر و یکپارچه سازی اطلاعات ورودی به سیستم عصبی دچار مشکل شود( اطلاعاتی که از طریق حس بینایی ، لامسه ، تعادلی و وضعیت مفاصل یا حرکت عضلات دریافت می شوند. )
پردازش2= به عنوان دومین احتمال : ممکن است کودک در انتخاب نوع عملکرد حرکتی دچار مشکل شود، حرکتی که متناسب با شرایط ایجاد شده ی محیطی باشد. به منظور انتخاب نوع حرکت ، کودک باید شرایطی را که عملکرد حرکتی در آن صورت می گیرد در نظر داشته باشد
پردازش3= به عنوان سومین احتمال : ممکن است کودک به منظور طرح ریزی یک برنامه ی حرکتی برای یک توالی حرکتی مناسب دچار مشکل شود. ( توالی حرکتی : مجموعه ای از حرکات کوچک که برای اجرای حرکت بزرگتر یا اصلی باید به ترتیب اجرا شوند )کودک باید نیازهای حرکتی یک عملکرد فیزیکی را به منظور ایجاد ترتیب مشخصی از فرامین حرکتی سازماندهی کند، فرامین حرکتی به عضلات اعلان می کنند که چگونه ملزومات حرکتی یک کار را اجرا کنند.
پردازش 4= سرانجام پیام هایی که به عضلات فرستاده شده است ؛ سرعت ، نیرو ، جهت و فاصله ای را که باید حرکت صورت گیرد مشخص می کنند. زمانی که کودک نیازمند حرکت و پاسخ به چیزی است که شرایط آن نسبت به زمان و فضا در حال تغییر است ، به عنوان مثال: گرفتن یا زدن یک توپ متحرک ، پیام های فرستاده شده به عضلات نیز باید به نسبت آن تغییر کنند .یک کودک ممکن است در نظارت و در نهایت ممکن است در تحلیل اطلاعات حسی ورودی از محیط ، استفاده از این اطلاعات به منظور انتخاب یک برنامه ی حرکتی مناسب ، اجرای ترتیب درست حرکات مربوط به یک عملکرد حرکتی ، فرستادن پیام های حرکتی به موقع جهت تولید حرکات هماهنگ یا یکپارچه سازی تمام حواس به منظور کنترل حرکتی که در حال انجام است دچار مشکل شود. نتیجه ی هر کدام از این کاستی ها مشابه است : کودک در عملکردهای حرکتی به صورت خام و بدون برنامه ظاهر می شود ، در یادگیری و اجرای فعالیت های حرکتی جدید دچار مشکل می شود.
مشخصه های کودک مبتلا به DCD :
به منظور توصیف کودکان مبتلا باید این مطلب را در نظر گرفت که این کودکان طیف گسترده ای را از نظر مشخصه را شامل می شوند.تعدادی از این کودکان ممکن است در بسیاری از حیطه ها دچار مشکل شده باشند ، در حالی که ممکن است بعضی از این کودکان تنها در یک عملکرد خاص دچار مشکل باشند.