کاردرمانی یکپارچه سازی حسی در کودکان مبتلا به اختلالات نافذ رشد

مهدی جهانی مسئول فنی بخش دو کلینیک توانبخشی توانش

 

کاردرمانی یکپارچه سازی حسی در کودکان مبتلا به اختلالات نافذ رشد

سیستم های حسی بدن شامل شنوایی((Auditory بینایی((Visual لامسه(Tactile) چشاییTaste)) تعادل و حرکت((Vestibular حس عمقی در مفاصل و ماهیچه ها ((Properioception می باشند. که از دیدگاه یکپارچگی حسی سه حس لامسه((Tactile، تعادل و حرکت((Vestibular و حس عمقی در مفاصل و ماهیچه ها ((Properioception مورد تاکید واقع شده اند زیرا آنها حس های اولیه و اصلی هستند که تعاملات با جهان را در سالهای اول زندگی برای کودک فراهم می کند. 
عملكرد نامناسب یكپارچگی حسی:

اختلالات یکپارچگی حسی بیشتر شامل عملکرد حسی مرکزی است تا محیطی، بدین صورت که گیرنده  های حواس مربوطه مثلا شنوایی(گیرنده های اوتریکول، ساکول و مجاری نیم دایره) عملکرد به هنجاری دارد ولی در ناحیه تمپورال مغزی و مناطق ارتباطی که باید اطلاعات مربوط به آن تفسیر و پردازش شود، پردازش صحیحی اتفاق نمی افتد.

وقتی كه مراحل یكپارچگی‌حسی مختل می‌شود مشكلاتی چون ایجاد رفتارهای غیر تطابقی که نتیجه پردازش های حسی غیر طبیعی است اتفاق می افتد.

مشکلات ثبت حسی در کودکان مبتلا به اختلالات نافذ رشد به خصوص اوتیسم دیده می شود. این امر به مشکلاتی اشاره دارد که فرد از ثبت اطلاعات لازم محیط شکست می خورد. این کودکان اغلب نسبت به محرکاتی چون لمس، درد، حرکت، چشیدن، بو کردن و صدا پاسخ غیر تطابقی نشان می دهند. کودکان مبتلا به اوتیسم در یک شرایط ثبت حسی کم، و در شرایط دیگر حالت تدافع لمسی نشان می دهند. رفتارهای این کودکان در دو بخش دیده می شود:

1. رفتارهای حس طلبانه (Sensory seeking): این کودکان به نظر می رسد به دنبال محرک های بیشتری در قالب تحریکات حسی می گردند. به عنوان مثال کودکی که تحریکات شنوایی مختلفی به خود می دهد. کودک حس شنوایی را ثبت می کند و از آن لذت می برد ولی این اطلاعات حسی وارد شده در مغز پایین تر از حد معمول پردازش می شود. این کودکان اغلب خستگی ناپذیر و پر تحرک هستند. نمونه ای از رفتاهای حس طلبانه در این کودکان شامل:

حرکاتی که اغلب به دنبال مقاومت فعال به عضلات و محرکات لمسی فشاری عمیق صورت می گیرد مانند لگد کوبی های پی در پی، نوک پنجه راه رفتن، افتادن از روی قصد، هل دادن اشیا بزرگ، پرتاب نیرومند اشیا، حرکات پرتابی اندام فوقانی که الگویی مانند بال زدن را نشان می دهد که تمامی این رفتارها نشان دهنده رفتارهای حس طلبانه از نوع حس عمقی Properioception)) می باشد و یا چرخیدن های بیش از حد که رفتاری حس طلبانه از نوع حس وستیبولار می باشد. که این رفتارها اغلب مخرب و نامناسب با شرایط اجتماعی آن ها است. در این راستا کاردرمانان از استراتژی هایی استفاده می کنند که کودک به وسیله آنها سطح بیشتری از محرک را دریافت کند بدون آنکه از نظر اجتماعی مخرب باشد. استفاده از رژیم حسی مناسب به طور خاص برای عملکرد نامناسب حسی طرحریزی شده و یک ترکیب حسی مطلوب را برای کودک فراهم می سازد تا پردازش این حس ها را تعدیل بخشد.