پایه و اساس، درمان کودکی که مبتلا به اختلال اتیسم است، درمان های حسی می باشد. که در مطلب پیشین در مورد یکپارچگی حسی یا SI پرداخته شد . یکی دیگر از درمان های اساسی درمان اسنوزلن(SNOZELEN) است.
دی‌اس‌ام-۵ (DSM-5)، نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی است که توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا (APA) منتشر شده است و در واقع یک راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی است. درادامه مطلب ویژگی های تشخیصی بیماری اتیسم براساس DSM-V ارائه می شود.
مشکلات اساسی افرادی دارای اختلال ASD که علائم آن را نشان می دهند، مشکل در پردازش های حسی و یکپارچگی پردازش ها است . در واقع مغز ما شامل لب ها و قسمت های مختلف است مثل لب فرونتال(پیشانی) لب پری تال (آهیانه ) لب شنوایی و لب بینایی می باشد و اطلاعات بینایی ، شنیداری، حسی، حرکتی در هر لب به طور مجزا پرداش می شود و در نهایت بعد از پردازش اطلاعات ، یک یکپارچگی در مغز اتفاق می افتد و با تعامل همه لب ها با هم به یک برون ده درست خواهیم رسید اما در افراد اتستیک هر کدام از لب ها به تنهایی درست و خوب پردازش می شوند اما مغز کاملا جزیره ای عمل می کند و پردازش اطلاعات با تعامل همه لب ها دارای یکپارچگی نمی باشد و مغز اینها به صورت منطقه ای فعالیت می کند.
علت اوتیسم هنوز شناخته شده نیست و یک دلیل خاص نمی توان برای آن مشخص کرد. با توجه به پیچیدگی اختلال اوتیسم و این حقیقت که علایم اوتیسم و شدت آن متفاوت است، دلایل احتمالی زیادی وجود دارد. هم ژنتیک و هم محیط ممکن است در بروز اوتیسم نقش داشته باشند و هر کدام به تنهایی یا به صورت ترکیبی می توانند علت اوتیسم باشند.
اختلال اتیسم یک اختلال عصبی-رشدی است که جنبه های مختلف رشد کودک را تحت قرار می دهد و علائم آن تا 36 ماهگی فرصت بروز دارند. در گذشته این اختلال، اختلال نافذ رشد ( Pervasive Developmental Disorders ) یا PDD نامیده می شد. اختلالات نافذ رشد (PDD) برای شرح گروهی از اختلالات بکار برده می شد که با مشخصات اختلال در ایجاد روابط معمول بین فردی و اجتماعی و اشکال در به دست آوردن مهارتهای گفتاری وغیر گفتاری و تمایلات محدود به یک سری فعالیتها و علائق و تمایل به تکرار نمودن آنها .تعریف می شد
نوروفیدبک و درمان اختلال یادگیری کودک
اختلال یادگیری (LD) ماهیتی غیر یکنواخت دارد که این عدم یکنواختی در الگوهای تحصیلی، قوت و ضعف پردازش اطلاعات منعکس میشود. کودکان دارای مشکلات یادگیری سطوح بالایی از نسبت فعالیتهای امواج آلفا و بتا را از خود نشان میدهند که به پیشرفت فعالیتهای ذهنی صدمه میزند.
در کلینیک توانبخشی توانش متخصصان درمان اختلالات یادگیری با انجام مصاحبه با والدین و ارزیابی کودکان پیشینه كاوی، مشاهده ی بالینی، آزمون های غیررسمی، آزمون های میزان شده ی رسمی و تفسیر نمرات آزمون به بررسی کودک دارای اختلال یادگیری (Learning disability) می پردازند. از مهمترین ویژگی هایی که به آن توجه می شود عبارتند از :
اختلال در خواندن /نارساخوانی (Dyslexia) یکی از انواع اختلال یادگیری است که در آن، کودک در خواندن، تلفظ و یادآوری کلمات با مشکل مواجه است. اختلال خواندن یا دیسلکسیایا خوانش پریشی یک اختلال یادگیری است که به دلیل ناتوانی در تشخیص صداها و و مرتبط کردن حروف و لغات در برخی کودکان به وجود می‌آید و آنها را در مدرسه دچار مشکل می‌کند. این کودکان بینایی و شنوایی و همچنین هوش طبیعی دارند.
مفهوم اختلال یادگیری(LD)، شامل اختلال های یادگیری و شناختی می شود که در فرد درونی هستند و بر درس ها و عملکردها تاثیر می گذارند.
. اختلالات یادگیری(LD) مشکلات پردازشی در حوزه مغز و اعصاب هستند.این مشکلات پردازشی می‌توانند در مهارت و توانایی‌های یادگیری فرد مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات اختلال ایجاد کنند.
همچنین در سطوح بالاتر اختلالات یادگیری (LD) بر توانایی سازماندهی، برنامه‌ریزی، استدلال انتزاعی، حافظه بلند مدت، حافظه کوتاه مدت و قدرت تمرکز و توجه تأثیر می‌گذارد.
اختلالات یادگیری (LD) می‌تواند بر زندگی فرد فراتر از تحصیلات تأثیر گذاشته و بر روابط با خانواده، دوستان و روابط کاری وی نیز اثر بگذارد. به دلیل مشکل داشتن در خواندن، نوشتن و ریاضیات در سال‌های مدرسه، علائم اختلالات یادگیری (LD) غالباً در این زمان خود را نشان میدهند.
متخصصین کاردرمانی به خوبی می‌دانند که کم توجهی کودک زندگی هر یک از بیماران و خانواده‌شان را به روش متفاوتی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به همین دلیل سعی می‌کنند رویکردی مشورتی را برای کمک به مدیریت زندگی روزمره تک تک کودکان ADD به کار ببرند.
بنابراین هدف اصلی متخصص کار درمانی این است که به کودکان کم توجه (ADD) کمک کند تا فعالیتهای روزمره را بدون مشکل انجام بدهند. متخصص کاردرمانی کودک دو راهبرد زیر را به کودکان کم توجه ارائه می‌دهد:
اختلال یادگیری به طور مستقیم برخی از مهارتهای یادگیری مانند خواندن، نوشتن و محاسبه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اختلال یادگیری ناتوانی ذهنی و فیزیکی نیست و به هیچ عنوان نشان‌دهنده ضعف هوشی کودک نمی‌باشد. اما در عوض، این اختلال تمرکز کودک در مدرسه و توانایی او در انجام و اتمام کارها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که هر کودک ممکن است به بیش از یک اختلال دچار شود.
"اختلال در توجه" (ADD) از شایع‌ترین اختلالات رفتاری در بین دانش آموزان به ویژه در سنین دبستان محسوب میشود. همواره بسیاری از والدین دانش آموزان و معلمان مدارس احساس نگرانی خود را از کم توجهی یا بی‌توجهی برخی از کودکان اعلام می کنند و طالب مشاوره ، راهنمایی و کمک هستند.
یکی از معتبرترین آزمون های تشخیص تخصصی بیش فعالی ( ADHD )آزمون توجه و تمرکزIVA است که در مرکز توانبخشی کودکان توانش با ارائه گزارش امکان پذیر است.
آزمون توجه و تمرکزIVA یک تست نوروسایکولوژی ( عصب شناختی ) جهت ارزیابی توجه در هر دو حیطه توجه دیداری و توجه شنیداری و همچنین بررسی عملکرد کنترل تکانش می باشد. آزمون توجه و تمرکز و تشخیص بیش فعالی IVA ، دقیقاً می تواند عملکرد سیستم عصبی را در زمینه توجه و تمرکز بررسی کند .
IVA عامل اصلی یعنی کنترل واکنش و توجه را مورد ارزیابی قرار می دهد. آزمون IVA به تشخیص و تفکیک انواع ADHD شامل (کمبود توجه، بیش فعالی، تکانشگر)، نوع ترکیبی و نوع ناشناخته می پردازد. این آزمون برای بررسی مشکلات و اختلالات دیگری نظیر مشکلات خودکنترلی ، اختلالات خواب، اضطراب و … استفاده می شود. این آزمون برای افراد ۶ سال به بالا و بزرگسالان اجرا می شود. مدت زمان اجرای این آزمون (همراه با بخش آموزش) حدوداً ۲۰ دقیقه می باشد.
مزایای استفاده از آزمون IVA این است که در ۲۰ دقیقه می توان انواع بیش فعالی را تشخیص داد. انواع عدم دقت بینایی، شنوایی و تکانشی بودن را اندازه گیری کرد. بهترین سبک یادگیری فرد را آشکارا تشخیص می دهد.
کاربرد های تست توجه و تمرکز و تشخیص بیش فعالی IVA
بررسی دقیق میزان توجه افراد و اینکه متوجه بشویم در فردی توجه دیداری بهتر است یا توجه شنیداری تشخیص بیش فعالی یا همان ADHD ، آزمون با دقت بالایی ( بالاتر از 80% ) می تواند تخمین بزند که احتمال بیش فعالی | ADHD وجود دارد یا خیر؟
در افراد بیش فعالی | ADHD می گوید که بیشتر مشکل در کدام حیطه توجه است.
امکان تمایز بین ADD و ADHD ، در واقع می گوید فرد بیشتر ضعف توجه و تمرکز دارد یا اینکه رفتارهای ناگهانی هم ممکن است داشته باشد.
امروزه بیش از هر زمان دیگری، برای درمان کودکان بیش فعال و کم توجه (ADHD) از نوروفیدبك استفاده می شود. نورو فیدبک یک روش درمانی است که از طریق فناوری کامپیوتر و با فرایند یادگیری، خودتنظیمی را به مغز آموزش می‌دهد .
در ارتباط با میزان شیوع اختلال بیش فعالی و نقص توجه آمار یکسان نمی باشد که این تفاوت ها عموما ناشی از تفاوت در ابزارها، نوع جمعیت مورد مطالعه است. به طور کلی پژوهش های زیادی اظهار داشته اند که بیش فعالی و نقص توجه حدود ۵ درصد از کودکان و نوجوانان را متاثر می سازد. برای مطرح کردن تشخیص آن لازم است برخی از نشانه‌های اختلال ADHD قبل از سن هفت‌سالگی ظاهر شوند (هرچند بسیاری از موارد آن، سالها پس از بـروز نشانه‌ها تشخیص داده می‌شوند) و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت‌سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد همچنین گفته می شود در هر کلاس درس حداقل یک دانش آموز دارای اختلال بیش فعالی و نقص توجه وجود دارد.
براساس مطالعات مختلفی که انجام شده است، پسران دو تا ده برابر بیشتر از دختران به اختلال نقص توجه بیش فعالی مبتلا می شود. این تفاوت ها ممکن است بر اساس این باور باشند که پسران بیشتر از دختران رفتارهای ضد اجتماعی و خشن از خود بروز می دهند. در دخترانی که مبتلا به اختلال ADHD هستند؛ خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب و اختلال دو قطبی در مقایسه با پسران بیشتر است همچنین در دختران میزان کمتری از اختلالات بیرونی و مخالفت پرخاشجويانه دیده می شود، دخترانی که دچار بیش فعالی و نقص توجه هستند، نسبت به دختران طبیعی، نمرات پایین تری در مهارت های خواندن، هوش و ریاضیات دارند. آن ها در این مورد مشابه پسران هستند.
کلینیک بیش فعالی توانش با دارا بودن کادر متخصص علوم و اعصاب و روان شناس روانشناختی، روانشناس کودک، گفتار درمان و کاردرمان ذهنی و جسمی و نوروتراپیست به صورت تخصصی ارزیابی، تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اختلال ADHD را عهده دار است بنابراین با مراجعه به موقع به مرکز بیش فعالی می توان از این اختلال پیشگیری نمود.
درمان بیش فعالی ADHD از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. اما عموما ا جهت درمان ز یک روش ترکیبی استفاده می شود زیرا درمان ADHD با یک روش به نتیجه نمی رسد یک درمان موفق در بیش فعالی ADHD شامل درمان دارویی و غیر دارویی از جمله توانبخشی شناختی ، درمان های یکپارچگی حسی ، استفاده از تکنیک نوروفیدبک و درمان های شناختی و رفتاری می باشد.
در درمان ADHD با شیوه دارویی عموما از داروها و محرک هایی مانند ریتالین و آمفتامین ها و... استفاده می شود این داروها برای اختلال کم توجهی بیش فعالی ADHD حداقل در کوتاه مدت ممکن است به کودک برای تمرکز و آرام گرفتن کمک کنند . اما بهترین گزینه برای کودک و قطعا تنها راه درمان نیستند زیرا شواهد کمی مبنی بر اینکه روش های دارویی موفقیت مدرسه، روابط و یا مسائل رفتاری را در طول مدت طولانی بهبود بخشند وجود دارد و دارو مشکل یا علایم اختلال کم توجهی بیش فعالی را به طور کامل حذف نمی کند. بنابراین دارودرمانی در ADHD یک وسیله است و درمان قطعی نیست
شیوه بدون دارویی ( تمامی شیوه ها ی زیر در کلینیک بیش فعالی توانش انجام می شود )
درمان اختلال بیش فعالی ADHD بدون دارو یکی از روش های درمان با اثرگذاری طولانی مدت تر نسبت به شیوه های درمان دارویی هستند.
درمان هایی که با تغییر در الگوی امواج مغزی باعث بهبود توجه و تمرکز در کودکان بیش فعال ADHD می شود مانند نوروفیدبک ، نوروفیدبک ارتقا عملکرد ( Peak performance neurofeedback ) و یا تحریک جداره جمجمه ( tDCS ). استفاده از نوروفیدبک و TDCS در بهبود علائم کودکان بیشفعالADHD موثر است و امروزه بیش از هر زمان دیگری، برای درمان کودکان بیش فعال ADHD و کم توجه ADD از نوروفیدبک استفاده می شود. بیش از ۷۵ درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی و کم توجهی به وسیله نورو فیدبک بهبودی می یابنددر نورو فیدبک به مغز آموزش خود تنظیمی داده می شود ، لذا هیچ گونه عوارض و خطری به دنبال ندارد. مانند هر درمانی کامل کردن دوره درمان با نوروفیدبک بسیار مهم است و ناقص گذاشتن درمان سبب عود علائم می گردد.
درمانگران ما در کلینیک تخصصی بیش فعالی توانش با استفاده از نوروفیدبک به کودکان ADHD کمک می کنند تا به تنظیم مغزخود پرداخته و نقائص عملکرد خود را برطرف کند.
ماساژ درمانی در ADHD : اجرای روتین ماساژ بعنوان روش مراقبتی غیر دارویی در بخش های مختلف درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. شواهد نشان می دهد کودکان بیش فعال ADHD و تحریک پذیری که ماساژ را تجربه می کنند آرام تر می شوند، کیفیت خواب آنها بهبود می یابد در نتیجه توجه و تمرکز آنها در انجام فعالیت ها افزایش می یابد. این درمان متفاوت برای کودکان بیش فعال در فضایی کاملا آرام در کلینیک تخصصی بیش فعالی توانش توسط متخصصان مجرب صورت می گیرد.
رفتاردرمانی عادت‌های رفتاری برای کودکان بیشفعال ایجاد کنند و کار درمانگر از طریق بازی‌های تمرکزی کمک می‌کند که تمرکز این کودکان تقویت شود. با تقویت تدریجی تمرکز خون‌رسانی به مناطقی از مغز که در آنها به خوبی صورت نمی‌گرفت، بهبود پیدا می‌کند.کلینیک تخصصی بیش فعالی با درمانگران رفتاری – شناختی می تواند در بهبود اختلال ADHD به کودکان بیش فعال نقش مهمی داشته باشد در واقع درمان بیش فعالی ADHD و تمرینات اتاق تاریک درمان هایی که با در گیر نمودن ذهن در حرکت و مجاب نمودن ذهن در تمرکز بر حرکت باعث بهبود سطح توجه در کودکان بیش فعال | ADHD می شود مانند تمرینات PM که مخفف Perceptual Motor می باشد و یا تمرینات یکپارچگی حسی S.I که مخفف Sensory Integration می باشد. کلینیک ببیش فعالی توانش خدمات فوق را به صورت حرفه ای برای کودکان ADHD تا زمان حصول نتیجه انجام می دهد.
درمان های گروهی و آموزش بر کودک بیش فعال ADHD جهت کنترل سطح توجه و تکانه های خود . در مجموع می توان گفت در درمان بیش فعالیADHD درمان باید به صورت ترکیبی و کاربرد چند روش درمانی مختلف باشد زیرا صرفا یک روش درمانی پاسخگو نمی باشد .
علائم و رفتارهای کودکان ADHD
علائم ADHD در کودکان مشابه نیست زیرا این اختلال به سه نوع تقسیم میشود که هر دسته الگوهای رفتاری متفاوتی دارند:
نوع کم تمرکز، نوع بیشفعال / تکانشگر و نوع مرکب
در هر جامعه سلامت كودكان و نوجوانان اهميت ویژه‌ای دارد و توجه به بهداشت رواني آنها، كمك می‌کند تا ازنظر رواني و جسمي سالم بوده، نقش اجتماعي خود را بهتر ايفا كنند. بخش درمان بیش فعالی کلینیک توانش با دارا بودن متخصصان درمان کودکان بیش فعال سالها تجربه در زمینه راه های درمان بیش فعالی اندوخته است.
از گذشته نگه داشتن کودکان در مطب پزشکان و مراکز توانبخشی کاری دشوار و نیازمند صرف انرژی بسیاری بود. چرا که از میان تمامی مطب های موجود، تنها بخشی از آنان به کودکان اختصاص داشت، باقی مطب ها برای بیماران بزرگسال و کودک مشترک استفاده می شد.
یکی از ضروری ترین نیازهای زندگی روزمره انسان، " ارتباط " داشتن با دیگران و انتقال خواسته ها، علایق، مشکلات و درونگریهای خود به آنهاست.